قبول نشدن در کنکور برای خیلی ها شکست محسوب می شود؛ این شکست گاهی آن قدر بزرگ و مهم به نظر می رسد که ممکن است لطمات روحی و روانی شدیدی را در پی داشته باشد، عواقبی که گاه اثرات آن جبران ناپذیر خواهد بود.
در این میان نقش خانواده ها در روحیه بخشی به فرزندانی که نتوانستند وارد دانشگاه شوند بسیار موثر است و برخورد آن ها تا حد زیادی می تواند تعیین کننده میزان آرامش فرزندشان باشد، اما گاه بی توجهی خانواده ها نسبت به این نکته مهم که نوع رفتار و برخورد آن ها با فرزندی که در کنکور قبول نشده تا چه اندازه می تواند مخرب یا برعکس تاثیرگذار در گذراندن این دوره برای نوجوانشان باشد، شرایطی را رقم می زند که به دلیل نبود مدیریت صحیح نحوه برخورد ممکن است به این فشارهای روحی و روانی دامن زده شود.
برای افزایش آگاهی خانواده ها در زمینه نحوه برخورد صحیح و منطقی با فرزندانی که در کنکور قبول نمی شوند و شنیدن توصیه های کلیدی مهم در این باره، گفت وگوی ما با دکتر علیرضا عراقیه، عضو هیات علمی دانشگاه را بخوانید.
والدینی که فرزندان کنکوری دارند از چه هنگام باید فرزندشان را برای پذیرفتن این واقعیت که احتمال دارد در آزمون کنکور قبول نشوند، آماده کنند ؟
این یک واقعیت است که هیچ کس به اندازه پدر و مادر نمی تواند روحیات و خلق و خوی فرزندشان را بشناسد، بنابراین والدین می توانند با توجه به شناختی که از فرزندشان دارند، پیش بینی کنند اگر فرزندشان در کنکور قبول نشود، چه عکس العملی خواهد داشت؟
آیا این موضوع را منطقی می پذیرد و درصدد تلاش بیشتر، رفع اشکالات و از میان برداشتن موانعی که مانع قبول شدن او در کنکور شده، برمی آید یا برعکس دچار احساس شکست شدید شده و این احساس از او موجودی منزوی و افسرده خواهد ساخت که تا مدت ها روال طبیعی زندگی اش را با مشکل مواجه خواهد کرد ؟
به هر حال والدین باید از مدت ها قبل از برگزاری آزمون کنکور با پیش بینی که از رفتار احتمالی فرزندشان در صورت قبول نشدن در کنکور دارند در وهله اول خودشان را برای پذیرفتن این واقعیت آماده کنند تا بتوانند این برنامه ریزی را داشته باشند که اگر فرزندشان در کنکور پذیرفته نشد چطور به او کمک کنند تا با این شرایط کنار بیاید و او را برای پذیرفتن این واقعیت که قبول شدن در کنکور پایان راه نیست، آماده کنند.
در واقع والدین باید ظرفیت پذیرش قبول نشدن در کنکور را در فرزندانشان تقویت کنند اما لازمه این کار این است که قبل از هر چیز خودشان این واقعیت را که قبول شدن یا نشدن در آزمون کنکور دانشگاه به معنای موفق شدن یا نشدن در تمام مراحل زندگی نیست، کاملا پذیرفته باشند.
البته خوب است در فاصله زمانی که فرزندشان آزمون داده و در انتظار نتیجه است گهگاه به طور غیرمستقیم بر این نکته تاکید کنند که قبولی در کنکور سرنوشت ساز است اما همه زندگی محسوب نمی شود و چه بسا تجربه نشان داده گاه افرادی که هرچند در کنکور قبول شده اند و به دانشگاه راه پیدا کرده اند اما این موضوع لزوما تضمین کننده این نیست که این افراد حتما در سایر مراحل زندگی نیز افراد موفقی شده اند.
برای آن دسته از پشت کنکوری هایی که ممکن است در آزمون امسال پذیرفته نشوند، چه توصیه ای دارید تا بتوانند بهتر این دوره را پشت سرگذاشته و با تلاش دوباره خود را برای آزمون سال آینده آماده کنند.
بهترین توصیه به کنکوری هایی که ممکن است در آزمون امسال قبول نشوند این است: «به جای مرور شکست به دلایل عدم موفقیت توجه کنند».
این دسته از پشت کنکوری ها بهتر است بررسی کنند که آیا در انتخاب رشته مورد نظرشان به میزان سعی و تلاش خودشان هم توجه داشته اند یا خیر؟
این که آیا از لحاظ روحی، روانی و عاطفی در شرایط مناسبی قرار داشته اند؟
این که آیا نحوه و میزان مطالعه و برنامه ریزی شان صحیح بوده ؟ و...
از جمله پرسش هایی است که می توانند با مرور و بررسی آن ها در ذهنشان ضمن این که به اشکال کارشان پی می برند درصدد رفع آن برآمده و تلاش خود را برای موفقیت در کنکور سال آینده بیشتر کنند.
هم چنین می توانند با دوستانی که در کنکور پذیرفته شده اند نیز گفت وگو کرده و دلایل موفقیت آن ها را بررسی کنند تا از این طریق تجربه ای برای سال آینده کسب کرده باشند اما به این نکته مهم هم توجه کنند که هرگز خود را با فردی که در کنکور قبول شده مقایسه نکنند.
نقش والدین در این راه چیست و آن ها چطور می توانند فرزند خود را در کنار آمدن با قبول نشدن در کنکور همراهی کنند ؟
والدین باید توانمندی های فرزندشان را شناسایی کنند و دقیقا این شرایط یکی از همان زمان های طلایی است که نیاز است والدین این توانایی ها را به فرزندشان یادآوری کنند.
والدین نباید در مواجهه با قبول نشدن فرزندشان در کنکور و برای همدردی با وی مرتب به او بگویند که مهم نیست بلکه بهتر است به جای چنین سخنانی به فرزندشان یادآوری کنند که کاملا متوجه هستند که او تلاش خود را کرده و کنکور هم در جای خودش مهم بوده اما به هر حال نیاز به تلاش بیشتری دارد.
در واقع والدین باید قدرت تحمل فرزندشان را برای رویارویی با شرایطی که از نظر فرزندشان ممکن است معنای شکست بدهد، آماده کنند.
والدین باید فرزندشان را در کنترل احساسات و عواطف یاری دهند و بهترین روش برای این کار خریداری کتاب هایی با محتوای تقویت عزت نفس برای فرزندشان است.
در نحوه برخورد با نوجوانی که در کنکور پذیرفته نشده است، والدین از چه نوع رفتارهایی باید اجتناب کنند ؟
ضروری است والدین در نحوه برخورد با نوجوانی که در کنکور قبول نشده بسیار نکته بین و دقیق عمل کنند چراکه هرگونه عکس العملی ممکن است به بهای تشدید شرایط نامساعد روحی و روانی فرزندشان تمام شود.
بنابراین لازم است والدین از هرگونه رفتار تنبیهی و تحقیرآمیز نسبت به فرزندشان خودداری کنند، تفاوت های فردی را مد نظر قرار دهند و با توجه به این موضوع از مقایسه وی با دیگر همسن و سالانش در جمع دوستان و آشنایان که در کنکور موفق شده اند، جدا خودداری کنند.
برای نوجوانی که در کنکور پذیرفته نشده، این موضوع بسیار اهمیت دارد که آیا خانواده هم چنان به وی اهمیت می دهد و آیا هنوز هم برای اعضای خانواده اش پذیرفته شده و خواستنی هست؟
در چنین شرایطی والدین باید به فرزندشان این احساس را بدهند که او همیشه برای خانواده اش دوست داشتنی است، حتی اگر در کنکور قبول نشده باشد.
آقای دکتر! معمولا چه مدت زمانی طول می کشد فردی که در آزمون کنکور قبول نشده، بتواند با موضوع کنار بیاید و والدین باید از مشاهده چه رفتارهایی در فرزندشان نگران شوند؟ و در صورت طولانی شدن این دوره، والدین چه باید کنند؟
بررسی ها نشان می دهد معمولا بین 2 تا 3 ماه زمان می برد نوجوانی که در کنکور پذیرفته نشده به تعادل روحی و عاطفی برسد اما اگر پس از گذشت این مدت والدین مشاهده کردند که رفتارهای پرتنش روحی و روانی هم چنان در فرزندشان وجود دارد، اگر فرزندشان ساعات بیشتری را در خارج از خانه و با دوستانش می گذراند، اگر پرخاشگری اش بیشتر شده، اگر شب ها دیر به خانه می آید و هنگامی که در منزل است دایما در خود فرو رفته و کمتر در جمع حاضر می شود و اگر هم چنان نشانه هایی از افسردگی در نوجوانشان می بینند بهتر است هرچه سریع تر با یک مشاور موضوع را مطرح کنند.
والدین برای حفظ و تقویت بهداشت روانی نوجوانی که در کنکور پذیرفته نشده، چه توصیه های کلیدی را به کار بگیرند؟
دیده شدن: پدر و مادر و اطرافیان در فرصت های پیش آمده این نکته مهم را به فرزندشان یادآوری کنند که تلاش و زحمت وی را دیده اند و این تلاش قابل تحسین بوده حتی اگر در نهایت منجر به این نشده که وی در کنکور قبول شود.
شنیده شدن: گاهی اوقات لازم است والدین برای شنیدن حرف ها و درد دل فرزندشان وقت بگذارند، چون شرایطی پیش می آید که نوجوان واقعا نیاز دارد با والدین خود در زمینه عدم موفقیت اش و احساسی که در این زمینه دارد، با آن ها گفت وگو کند. این نکته مهم را نیز فراموش نکنید که حتما لازم نیست راهکاری ارایه شود، مهم این است که والدین گاهی این اجازه را به فرزندشان بدهند که حرف ها و ناراحتی هایش را بیان کند.
درک کردن: والدین باید به فرزندشان هر از گاهی یادآوری کنند که کاملا متوجه تلاش وی بوده اند و حالا که در کنکور پذیرفته نشده با تمام وجود شرایط روحی او را درک می کنند و با وجود این که در کنکور قبول نشده اما زحمت و تلاش فرزندشان هم چنان برایشان ارزشمند و قابل تحسین است.